عید فطر و اهمیت و آداب آن
عید فطر روز اول ماه شوال، پایان روزه گرفتن واجب در رمضان و از مهمترین اعیاد مسلمانان است. در روایات این روز برای کسانی که روزه آنها در ماه رمضان پذیرفته شده، روز عید و پاداش معرفی شده است. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است.
آداب و احکام خاصی برای شب و روز عید فطر گفته شده است؛ ازجمله خواندن نماز و دعا، قرائت قرآن، غسل، زیارت امام حسین(ع)، احیا و گفتن تکبیرات خاص از جمله اعمال مستحب این اعمال است. این روز در بیشتر کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان نماز عید برگزار میکنند.
عید فطر در کشورهای اسلامی تعطیل رسمی است.
معنای فطر
کلمه «فِطر» به معنای روزه نبودن است که از ریشه فَطر به معنای شکافتن، ابتدا و اختراع گرفته شده است و نیز گفته شده «تَفَطَّرَتْ» و «انْفَطَرتْ» به یک معنا است و «افطار» و «عید فطر» نیز از همین ریشه است؛ زیرا روزهدار دهانش را در وقت مغرب و روز عید فطر بر خوردنیها و آشامیدنیها باز میکند.
زمان عید فطر
عید فطر اولین روز ماه شوال است که با رؤیت هلال ماه شوال در پایان روز ۲۹ ماه رمضان و یا گذشت ۳۰ روز از اول ماه رمضان، ثابت میشود.
بر اساس برخی روایات، ماه رمضان، پیوسته ۳۰ روز است و هیچگاه کمتر از آن نمیشود. گروهی از فقیهان نیز بدان قائل بودند. اما در مقابل، بعضی روایات بیان میکند که ماه رمضان همچون دیگر ماهها در نوسان است و میتواند ۲۹ یا ۳۰ روزه باشد.بیشتر فقها قائل به این دیدگاهاند.
اهمیت
در روایات روز عید فطر روزه جایزههای خدا، روز پاداش نیکوکاران آمرزش گناهان معرفی شده است. از امام علی(ع) نقل شده عبد فطر عیدی کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است
امام رضا(ع) فرمود:
«روز فطر، از آن جهت عید قرار داده شده است که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز گرد هم آیند و برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمتهایی که به آنان داده شده است، بستایند و روز عید، روز تجمع، روز خوردن روزه، روز زکات، روز شوق و روز نیایش است؛ و برای آن که اولین روز از سال است که خوردن و آشامیدن در آن حلال است؛ چرا که ماه رمضان، اولین ماه سال نزد اهل حق (شیعیان اثنی عشری) است. پس خداوند، دوست داشت که در چنین روزی، همایشی داشته باشند تا خدا را حمد و ستایش کنند و در این روز، تکبیر در نماز، از آن روی بیش از روزهای دیگر قرار داده شده که تکبیر، بزرگداشت خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است، آن گونه که خداوند فرموده است: «تا خداوند را بر این که هدایتتان کرد، بزرگ بدارید و باشد که شکر گزارید». و در آن روز، دوازده تکبیر قرار داده شده است؛ چون در هر دو رکعت، دوازده تکبیر است هفت تکبیر در رکعت اول و پنج تکبیر در رکعت دوم قرار داده شده و آن دو، یکسان نشدهاند؛ چرا که مستحب است نماز واجب، با هفت تکبیر آغاز شود. از این رو در این جا با هفت تکبیر آغاز شده است. و در رکعت دوم، پنج تکبیر است؛ چرا که تکبیرة الاحرام نمازها در شبانه روز، پنج تکبیر است، و برای این که تکبیرها در هر دو رکعت، فرد فرد باشند.»
احکام و آداب
شب عید
• خواندن دعا و نماز و قرائت قرآن؛ حضرت علی(ع) میفرماید: اگر بتوانی شب عید فطر و شب عید قربان و... را مراقبت کنی، چنان کن و در این شبها دعا و نماز و قرآن، بسیار بخوان.
• در شب اول ماه شوال، خواندن دعای استهلال، هنگام دیدن هلال ماه مستحب است.
• زیارت امام حسین (ع) در این شب مستحب است.
• غسل کردن در شب عید مستحب است. روایت شده که قبل از غروب شب عید فطر غسل شود، آنگاه که میداند آن شب، شب عید است. نیز روایت شده که اواخر شب عید، غسل شود.
• بنابر قول مشهور متأخران، زمان وجوب زکات فطره آغاز شرعی شب عید فطر است. برخی زمان آن را طلوع فجر روز عید دانستهاند.براساس برخی روایات منظور از «تزکی» در آیه «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ» دادن زکات فطره است.
• نماز؛ امام صادق(ع) به نقل از حضرت علی(ع) فرمود: هر کس در شب عید فطر، دو رکعت نماز بخواند، که در رکعت اول حمد یک بار و هزار بار سوره «قل هو الله احد»، و در رکعت دوم، حمد و یک بار سوره «قل هو الله احد» را بخواند، از خدای متعال چیزی درخواست نمیکند، مگر آنکه خداوند به او عطا میکند.
• تکبیر بعد از نمازها؛ تکبیر، آن است که بگوید: «الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، و لله الحمد علی ما هدانا، و له الشکر علی ما اولانا.مفسران گفتهاند که مقصود از «و لِتُکبِّرُوا اللَّـهَ» در «وَ لِتُکمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکبِّرُوا اللَّـهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکمْ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُونَ» تکبیرهایی است که در شب عید فطر وارد شده است.
• احیاء (شب زندهداری)؛ امام کاظم(ع) میفرماید: علی بن ابی طالب(ع) فرمود: این، مرا شادمان میسازد که هر شخص در طول سال، خودش را در چهار شب (برای عبادت) فارغ سازد: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول ماه رجب.امام باقر(ع) فرمود: پدرم علی بن حسین(ع) شب عید فطر را در مسجد میماند و تا صبح نماز میخواند و شب زندهداری میکرد و میفرمود: ای پسرم این شب کمتر از شب قدر نیست.
روز عید
• از مستحبات روز عید فطر غسل است. آغاز وقت آن طلوع فجر است؛ ولی در اینکه پایان وقت غسل، پیش از بیرون رفتن برای نماز عید است یا زوال خورشید (وقت نماز ظهر) و یا غروب آفتاب، اختلاف است.
• گزاردن نماز عید در عصر غیبت مستحب است؛ ولی در عصر حضور و حاکمیت امام(ع) واجب میباشد. براساس برخی روایات منظور از «فَصَلَّیٰ» در آیه «وَ ذَکرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ»خواندن نماز عید است.
• مستحب است قبل از نماز عید خوراکی ای، بویژه خرما بخورند.
• گفتن تکبیرات، به گونهای که وارد شده پس از نماز صبح و نماز عید بنابر قول مشهور مستحب است.خواندن دعای ندبه نیز مستحب است.و توسعه دادن بر خانواده در خوردنی و غیر آن.
• روزه گرفتن در روز عید فطر حرام
• منبع : ویکی شیعه